Funkcjonuje wiele różnych kryteriów klasyfikacyjnych metamorfizmu [1], [2], [3], [4]. Jeśli kryterium klasyfikacyjnym jest kierunek zmian, to wyróżniamy:

• metamorfizm progresywny, w którym zmiany przebiegają w kierunku coraz silniejszych przeobrażeń,
• metamorfizm retrogresywny, w którym przeobrażenia metamorficzne ulegają cofnięciu.

W obrębie metamorfizmu progresywnego, w zależności od objętości skał metamorficznych, wyróżniono [2]:

• metamorfizm regionalny,
• metamorfizm lokalny.

Metamorfizm regionalny [5], [4] zachodzi w warunkach pogrążania mas skalnych w głębokie (powyżej 5 km) strefy skorupy ziemskiej. Wywołany jest wysokim ciśnieniem statycznym i wysoką temperaturą. Czynnikiem dodatkowym może być krążenie substancji, a w płytszych strefach skorupy ziemskiej także ciśnienie kierunkowe. Metamorfizm regionalny charakteryzuje szerokie spektrum natężenia czynników w miarę przesuwania się w głąb skorupy ziemskiej.
Odmianami metamorfizmu regionalnego są [2]:

• metamorfizm orogeniczny powodujący utworzenie wielkich kompleksów skalnych w orogenach, które powstają w strefach subdukcji,
• metamorfizm stref pogrzebania zachodzący w kompleksach skalnych, które podlegają subsydencji [4].

W obrębie metamorfizmu lokalnego wyróżniamy:

• metamorfizm termiczny (kontaktowy) ( Rys. 1 ), w którym dominującą rolę odgrywa wysoka temperatura, najczęściej występująca w aureolach kontaktowych otulających intrudującą magmę [6], [7], [5]. Szerokość strefy oddziaływania jest zależna od wielkości ciała intrudującego, rodzaju magmy (zasadowa ma wyższą temperaturę) oraz typu skał otaczających i maksymalnie dochodzi do kilkuset metrów. Najbardziej typowymi skałami metamorfizmu termicznego są: hornfelsy, skarny, marmury i grafit.

• metamorfizm dynamiczny (dyslokacyjny) [6], [2], [8] wywołany jest ciśnieniem kierunkowym, które działa na skały w obszarze intensywnych ruchów tektonicznych. Efektem wzrastającego ciśnienia jest początkowo kruszenie skał i powstanie brekcji tektonicznych. Dalszy wzrost ciśnienia powoduje pękanie poszczególnych ziaren, czyli kataklazę. Długotrwałe oddziaływanie ciśnienia może doprowadzić do ukierunkowanego ułożenia minerałów, czyli tzw. mylonityzacji. Typowymi skałami metamorfizmu dyslokacyjnego są: kakiryty, kataklazyty i mylonity.

• metamorfizm szokowy (uderzeniowy) [2], [8] wywołany jest uderzeniem dużego meteorytu w powierzchnię skorupy ziemskiej. Uderzenie wywołuje krótkotrwałe, wysokie, wzrosty ciśnienia i temperatury.